İnsan Madde ve Davranış / Cemil Taşkıran

Her yapının ve her oluşumun arkasında mutlaka doğal ve yapay etkenler bulunur. Bu işlemlerde her iki unsurun birlikteliği ya da zıtlığı bulunmakla beraber daha ziyade karşılıklı etkileşimler sonucu bir oluşum ve salt davranışsal etkenlere neden olmaktadır. Doğal olarak da madde arasındaki etkileşim maddenin mevcut yapısı içindeki tek etkene dayanmamakla birlikte maddenin dış yapıya veya uyarıcılara göstermiş olduğu olgusal ve sistematik tepkisel etkenleri barındırmaktadır. Nitelik olarak iki nesne arasındaki ilişki veya tepkisel davranışlar başlangıçta sadece bir ön etkileşme ve bu kısımda ilk tanışma ve tanıma süreçlerine teşkil olmaktadır. Olgusal ve biyolojik açıdan insan davranımları ve uyaranlara karşı gösterdiği dış etkenler salt bir nedene dayanmamakla birlikte bunun dışsal, içsel, maddesel, hazsal (zevksel) vb. birçok etken ve uyarıcı yapılar mevcuttur.  Temelde canlı ve canlı olmayan unsurlar arasındaki ilişkiyi salt uyarana tepki veren ve ancak onu algılayabilen cepheler veya tözler etkili olmaktadır. İşte bu olgudan hareketle öznenin, nesneye verdiği doğal ve sistematik tepki biçimleri uyaranın yani nesnenin özne üzerindeki etkileşim biçimi, yaklaşım temeli ve algılama temeli bu süreçlerde en etkili olgusal ve yapısal etkenleri barındırmaktadır.
    Sınırsız sayıdaki uyaranlara karşı sadece öznenin belirli sayıdaki unsurlara tepki vermesi doğal bir durum olmakla birlikte bu karşılıklı etkileşim her iki doğal yapıya hâkim olan maddesel ve biyolojik süreçlerin var olan nesnenin özneyi hazsal ve davranışsal açıdan olumlu etki verdiği sürece bu etki devamını sürdürebilecektir.  Bu unsurlar her iki uyaranın yani canlı ve cansız olguların arasında geçen etkileşimi barındırır, ayrıca bu etki durumu neticede etkinin tepkisel bir uyarana dönüşümü ve bunun zamansal süreç dahilinde ne derecede vasat ve aktif süreçlere dahil olacağını gösterebilecektir. Her iki nitelikte ve birleştirici etkileşime neden olan iki canlı arasında ilişkisel temellerde çoğu zaman bir ortak davranışın her iki uyarıcıyı tatmin eden ve ortak görünümlerle içsel pekiştirilen davranımlara neden olmaktadır. Bu iki canlı arasındaki ilişki zıt temelli ise buradaki husus organizmanın ne derecede sıkı veya esnek olmasına bağlıdır. Sonsöz olarak maddeler veya canlılar arasındaki etkileşim uyarıcıların niteliği ve bunun canlı üzerindeki tepkisel ve davranışsal etkilerine bağlıdır.